Người trẻ và xu hướng “chủ động thất nghiệp”

Xu hướng người trẻ nghỉ việc mà chưa tìm được công việc mới, hay còn gọi là “chủ động thất nghiệp,” đang ngày càng phổ biến. Theo các khảo sát gần đây, đây không chỉ là một hiện tượng cá nhân mà còn phản ánh sự thay đổi lớn trong tư duy lao động của thế hệ trẻ.

1. Thực trạng và số liệu minh họa

Báo cáo của Talentnet năm 2023 cho thấy, thâm niên làm việc trung bình của lao động Gen Z chỉ khoảng 1,7 năm tại một công ty, thấp hơn hẳn so với 4,3 năm ở thế hệ trước. Một khảo sát khác của Anphabe cũng ghi nhận thời gian gắn bó trung bình của lao động trẻ ở mức 2,2 năm. Đặc biệt, trong 6 tháng đầu năm 2024, 85% người lao động muốn chuyển việc, với nhóm tuổi 18-24 chiếm tỷ lệ cao nhất, lên tới 96%.

Mặt khác, Tổng cục Thống kê quý III/2024 cho biết cả nước có 1,4 triệu thanh niên không có việc làm hoặc không tham gia đào tạo, tăng 75.300 người so với quý trước. Điều này đặt ra thách thức lớn đối với cả người lao động và doanh nghiệp.

2. Nguyên nhân dẫn đến xu hướng này

Người trẻ ngày nay có nhiều cơ hội phát triển bản thân hơn nhờ môi trường sống và công nghệ hiện đại. Theo bà Lương Thị Hương, chuyên gia đào tạo nội bộ tại Panasonic, Gen Z mong muốn được làm việc trong môi trường tôn trọng, thấu hiểu và trao quyền. Họ kỳ vọng người lãnh đạo không chỉ giỏi chuyên môn mà còn biết ghi nhận và tạo động lực.

Nguyên nhân khác là áp lực từ môi trường làm việc độc hại. Như trường hợp của Tuấn Anh, 25 tuổi, từng nghỉ việc do phải làm việc liên tục mà không được nghỉ ngơi, dẫn đến các vấn đề sức khỏe. Hoặc Ngọc Minh, 27 tuổi, nghỉ việc vì không được ghi nhận dù đã nỗ lực. Những câu chuyện này phản ánh nhu cầu ngày càng lớn của Gen Z về sự cân bằng giữa công việc và đời sống.

Theo các nghiên cứu, lao động Gen Z có xu hướng chuyển việc nhanh hơn các thế hệ trước, với thời gian làm việc trung bình chỉ khoảng 1,7 – 2,2 năm tại một công ty. Họ thường ưu tiên sự phát triển cá nhân, mong muốn môi trường làm việc thấu hiểu, hỗ trợ và tôn trọng năng lực. Tuy nhiên, sự “dễ dàng nghỉ việc” này một phần xuất phát từ việc nhiều bạn trẻ được gia đình chu cấp tài chính, giúp họ tự tin hơn khi tạm dừng công việc.

Các chuyên gia cảnh báo rằng nghỉ việc quá lâu có thể dẫn đến cảm giác chán nản và khó thích nghi lại. Đồng thời, xu hướng này cũng gây ảnh hưởng đến doanh nghiệp khi thiếu lao động trẻ tài năng. Để ứng phó, nhiều lãnh đạo đang điều chỉnh cách quản lý, như tăng cường lắng nghe và tạo điều kiện để nhân sự trẻ phát huy khả năng.

Ngoài ra, việc nhiều lao động trẻ được gia đình chu cấp tài chính cũng khiến họ dễ dàng hơn trong việc đưa ra quyết định “chủ động thất nghiệp”.

3. Hệ quả của xu hướng “chủ động thất nghiệp”

Tích cực:

• Người trẻ có thời gian nghỉ ngơi, phát triển kỹ năng mới và chuẩn bị cho các thách thức lớn hơn trong tương lai.
• Tăng tính linh hoạt trong thị trường lao động khi doanh nghiệp buộc phải điều chỉnh để giữ chân nhân tài.

Tiêu cực:

• Nghỉ việc quá lâu có thể khiến người lao động khó quay lại thị trường, cảm thấy chán nản hoặc mất động lực.
• Gây thiệt hại cho doanh nghiệp vì thiếu hụt nhân lực trẻ, đồng thời làm gia tăng nguy cơ “chảy máu chất xám.”

4. Giải pháp cho doanh nghiệp

Để thích nghi với xu hướng này, doanh nghiệp cần thay đổi cách quản lý và xây dựng văn hóa làm việc. Theo bà Hương, lãnh đạo cần thấu hiểu mong muốn của nhân sự trẻ, lắng nghe và trao quyền để họ cảm thấy được tôn trọng. Những thay đổi nhỏ như tăng cường khen ngợi, tạo cơ hội thăng tiến hoặc cân bằng giữa công việc và đời sống có thể mang lại hiệu quả lớn trong việc giữ chân lao động trẻ.

Anh Thanh Duy, trưởng phòng marketing tại Hà Nội, từng thành công trong việc gắn kết đội ngũ Gen Z bằng cách trao quyền quản lý nhóm nhỏ, thường xuyên ghi nhận thành tích, và tạo cơ hội phát triển. Kết quả là đội ngũ của anh ngày càng đoàn kết và cống hiến.

5. Kết luận

Xu hướng “chủ động thất nghiệp” là một lựa chọn thể hiện tư duy mới của người trẻ, nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức cho cả lao động và doanh nghiệp. Để ứng phó, các bên cần điều chỉnh phù hợp: người trẻ cần cân nhắc kỹ trước khi nghỉ việc, trong khi doanh nghiệp cần thay đổi để tạo môi trường làm việc hấp dẫn và bền vững hơn.

Sự thay đổi này không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để thị trường lao động trở nên linh hoạt, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thế hệ mới.